مشخصات کلی سخنرانی

• موضوع سخنرانی:

  پرسش و پاسخ (۱) (جلسه بیستم)

• سال انتشار:

  1400

• سخنران :

  دکتر عبدالکریم سروش

• مخاطب:

خلاصه سخنرانی

جلسه بیستم به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد و موضوع اصلی آن چگونگی معرفی قرآن و مفاهیم دینی به کودکان و نوجوانان بود. با الهام از نظریه فارابی در کتاب سیاست مدنیه توضیح داده شد که بیشتر مردم توان درک عقلیِ مستقیمِ مفاهیم عالی ندارند و به همین دلیل پیامبران از ابزار خیال و محاکات (بازنمایی) برای تعلیم بهره برده‌اند. دین نیز در ذات خود شبیه هنر است و به همین دلیل نباید آن را بر قیاس علم و فلسفه فهمید. قرآن، به‌عنوان متنی هنری و محاکاتی، صور خیالی از حقایق را متناسب با فرهنگ مردم زمانه ارائه داده است. بنابراین، معرفی قرآن به نسل امروز، نیازمند بازآفرینی و ترجمه فرهنگی همین مفاهیم متناسب با زبان و ذهن نوجوانان است. در ادامه پاسخ به پرسش‌ها، توضیح داده شد که مفاهیمی مانند فرشته، شیطان، یا جهنم، ترجمه‌پذیر به زبان فرهنگی امروز هستند، اما نه به‌صورت تحت‌اللفظی، بلکه از طریق بازآفرینی معنایی. همچنین میان دو تلقی از اسطوره تمایز در نظر گرفته شد. از دیدگاه منکران دین یا کافران، اسطوره به معنای افسانه‌ای بی‌اساس و خیالی است. اما تاکید می‌شود که در نگاه دینی، اسطوره نه دروغ است و نه افسانه‌ی بی‌پایه، بلکه نوعی روایت خیالی حامل حقیقت است؛ در نهایت، عقل جمعی باید راهنمای ما در بازسازی این محاکات‌ها برای نسل جدید باشد. به‌گونه‌ای که ضمن حفظ پیوند هویتی، معنا برای مخاطب امروز زنده بماند.

نکات برجسته سخنرانی

-      معرفی دیدگاه فارابی درباره ناتوانی اکثر مردم از درک عقلانی مستقیم مفاهیم دینی ۰۰:۰۳:۳۰

-      تعریف هنر و ارتباط آن با مفهوم محاکات ۰۰:۰۹:۴۵

-      تفسیر دین به‌عنوان محاکات حقیقت و مشابهت آن با هنر  ۰۰:۲۱:۱۵

-       تاکید بر وجه ادبی و هنری بودن قرآن و تفاوت آن با فلسفه و علم  ۰۰:۲۸:۱۲

-      نقش عقل جمعی و حکمای قوم در بازسازی و روایت‌پردازی جدید از مفاهیم دینی ۰۰:۳۸:۳۰

-      انتقال تدریجی و گزینشی مفاهیم دینی به کودک و نوجوان ۰۰:۴۳:۰۰

-      تفاوت پیامبر با حکیم ۰۰:۴۵:۴۳

-      امکان رخ دادن خطا در وحی ۰۰:۵۳:۴۰

-      نگاه مؤمنانه و منکرانه به اسطوره‌های دینی ۰۱:۰۵:۱۲

-      تأکید بر ترجمه‌پذیری مفاهیم دینی مانند فرشته، شیطان و معاد برای نسل امروز ۰۱:۰۲:۰۰

منابع نامبرده شده در طول سخنرانی

فارابی، مولوی، ناصر خسرو

پرسش و پاسخ های مطرح شده در حین سخنرانی :