مشخصات کلی کتاب

• عنوان اصلی:

  چه فکر خوبی!

• سال انتشار:

  1398

• نوبت چاپ:

  دوم

• نویسنده:

  نرجس محمدی

• تصویرگر:

  دوم

• مترجم:

• انتشارات:

  فاطمی

• گروه سنی:

  5-3

خلاصه کتاب

کوکی قصه ما گوش‌هایش را دوست ندارد چراکه فکر می‌کند خیلی بزرگ است. برای همین یک روز صبح ماسکی روی صورتش می‌گذارد با خود می گوید چه فکر خوبی! مردم شهر هم با دیدن ماسک کوکی متوجه می‌شوند که چه فکر خوبی است! روز بعد هیچ چیز مثل قبل نیست؛ همه شبیه هم شده اند. هیچ کس دیگر کوکی را نمی‌شناسد، همان کوکی باهوش که مسایل ریاضی را سریع حل می‌کرد... کوکی هم هیچ کس را نمی‌شناسد حتی دوست صمیمی‌اش را. به نظر شما کوکی از این اتفاق باید خوشحال باشد؟ فکر می‌کنید اگر همه شبیه هم بودیم دنیا چه شکلی می‌شد؟...

ارزش های کتاب

هر یک از ما ویژگیهای فردی منحصر بفردی داریم. رنگ چشم ویژه، رنگ پوست خاص، لهجه ویژه، طرز بیان خاص یا نوع راه رفتنی منحصر به فرد، ویژگیهایی است که ما را از دیگران جدا می سازد. ویژگیهای فردی ما، گاه خنثی هستد و نمی توان آنها را در زمره خوب یا بد دسته بندی کرد. برای مثال نمی توان گفت رنگ چشم سبز خوب است و رنگ چشم قهوه ای بد یا نمی توان گفت پوست تیره بد است و پوست سفید خوب. در دنیای انسانی، این تفاوتها گاه از حالت حنثی خارج شده اند و دستمایه برتری طلبی قرار گرفته اند. تبعیض های نژادی چند صد ساله، نمونه ای از این برتری طلبی ها هستند. برتری طلبی هایی که باید نسبت به آنها هوشیار بود و در مقابل آنها مقاومت کرد. قصه «چه فکر خوبی» نشان می دهد که چطور فرد، خود می تواند در ارزش گذاری اشتباه به این تفاوتها مداخله کند و بر اساس تفسیر غلط از نگاه دیگران یا فشار جمع، خود را در رتبه پایین تری نسبت به دیگران ببیند یا در تلاش باشد تا این ویژگیهای خود را تغییر دهد یا از دید دیگران پنهان دارد. شناخت این ویژگی ها، بحث درباره آنها و گفتگو درباره مثبت یا منفی بودن شان، نقطه شروع مناسبی برای شکل گیری نگاهی مثبت به خویش در کودکان است. نگاهی عاری از احساس شرم و کهتری و دوست داشتن ویژگیهای فردی خویش باعث می شود، اعتماد به نفس کودکان در همزیستی با دوستان و دیگران افزایش یابد و قادر باشند زیستنی برابر را در کنار دیگران تجربه کنند.

از سوی دیگر، برخی دیگر از این ویژگیها دردسر ساز یا منفی اند. مثلا کسی که چشمهایش ضعیف است و مجبور است عینک بزند، ممکن است از دست این ویژگی فردی عصبانی باشد یا کسی که یک دست ندارد و در انام برخی کارها با دشواری مواجه است ممکن است از دست این وضعیت به ستوه بیاید. در این حالتها، نخست باید ضمن شناخت این ضعف، تلاش کرد تا این ضعف را به کل وجود فرد تسری نداد بلکه با تمرکز بر توانمندی ها و ویژگیهای فردی مثبت و پیش برنده نگاه مثبت نگر به خویشتن را نهادینه ساخت. در گام دوم می توان برای تعدیل یا جبران این ویژگی و دردسرهایش به راه حل هایی اندیشید. مثلا عمل لیزیک می تواند امید خوبی برای خلاصی از عینک باشد یا استفاده از دست مصنوعی می تواند برخی از دردسرهای دست نداشتن را رفع کند. بنابراین، پذیرش ویژگیهای فردی منفی در کنار نگریستن به ویژگیهای مثبت و نیز تلاش برای رفع و تعدیل چالش های ناشی از آنها می تواند راهبرد قابل دفاعی در برابر این دسته از ویژگیهای فردی باشد.

دسته ای دیگر از ویژگیهای فردی مثبتند. هنر نقاشی کردن، زیبایی، نگاه دقیق داشتن، هوشمندی و توانمندی حل مسائل ریاضی می توانند ویژگی های مثبتی باشند که کودک ما از آنها برخوردار است. این ویژگیهای مثبت در عین حال که می توانند به عنوان دستمایه تکوین خودنگری مثبت به کار آیند نباید ابزاری برای تحقیر دیگران یا برتری طلبی بر آنها باشد. کودکان باید بدانند معیار برتری، اخلاق و تلاش است. در این میان موضع قرآن در قبال این تفاوتها جالب توجه است. در نگاه قرآن، تفاوتهای ظاهری در نژاد و رنگ پوست و ... همه اموری اعتباری اند که تنها باعث آشنایی و شناسایی با دنیاها و انسانهای متفاوت می شوند و نباید دستمایه برتری طلبی قرار گیرند. از منظر خداوند، تنها معیار برتری، تقوا و پرهیزکاری و وارستگی اخلاقی است: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ : اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم، و شما را تيره‌ها و قبيله‌ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد [و اينها ملاك امتياز نيست‌]، قطعا ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بى‌ترديد خداوند داناى آگاه است» (حجرات، 14).

در این میان، خودباوری و اعتماد به نفس تا حد زیادی از همین نگاه مثبت به خویش آغاز می شود. از آنجا که بدن و ویژگیهای ظاهری آن، نخستین چیزی است که کودکان احساس می کنند و در معرض قضاوت دیگران نیز قرار می دهند، نوع احساس آنها نسبت به بدن و ویژگیهای ظاهری آن، می تواند نگاه آنها نسبت به تمامیت خودشان را دستخوش تغییر سازد. به رسمیت شناختن خود و ویژگیهای فردی، اهمیت دادن به خود و نظرات خود و در نهایت دوست داشتن خود و تصویری که از خود در بیرون به نمایش گذاشته می شود، مولفه هایی هستند که در ایجاد اعتماد به نفس و جرات ورزی اجتماعی تاثیرگذار است. قصه «چه فکر خوبی» با نزدیک شدن به این رابطه و حس کوکی نسبت به خودش و توانمندی ها و ویژگیهای فردی او، می تواند باب گفتگو و اندیشه درباره ویژگیهای فردی را بگشاید.

راهنمای والدین و مربیان

 در ادامه قصد داریم که به بخش گفتگو با کودک درمورد ارزش‌های اخلاقی کتاب بپردازیم. بهتر است گفتگو را پس از یک دور خواندن کتاب آغاز کنیم و در صورت لزوم در قسمت‌هایی از داستان که لازم می‌باشد گفتگوی کوتاهی انجام شود.

مجموعه پرسشها و گفتگوهای این کتاب