مشخصات کلی سخنرانی
-
موضوع سخنرانی:
توصیف خداوند از طریق استعاره‌ها (جلسه دوم)
-
سال انتشار:
1400
-
سخنران :
دکتر عبدالکریم سروش
-
مخاطب:
خلاصه سخنرانی
موضوع این جلسه «توصیف خداوند از طریق استعاره‌ها» است. هدف از معرفی استعاره ها آن است که تصوردرستی از خدا ایجاد شود. در بسیاری موارد اگر تصور خوبی از چیزی ارائه دهیم تصدیق هم به دنبالش خواهد آمد. مثلاً اگر ما تصور درستی از عدالت ارائه دهیم خود به خود، شنونده خوبی آن را تصدیق خواهد کرد. از آنجا که عقل استدلالی در کودکان و نوجوانان به طور کامل رشد نکرده است، نباید برای توصیف و اثبات خدا از استدلال و دلایل فلسفی استفاده کنیم. به این سبب برای بیان مفهوم خداوند ازاستعاره‌ها کمک می‌‌گیریم. در این جلسه درباره استعاره‌های «نور، سلطان، پدر، معشوق، رب، جان، عشق، زمان، سکوت، هیچ و انرژی» صحبت شده است.
نکات برجسته سخنرانی
معنای دین: یک نحوه زندگی همراه یک تحول درونی و روحی دقیقه: 21:9
پذیرش تغییرات دین در نحوه سبک زندگی و معرف و اهمیت استمرار آن دقیقه: 24:40
توجه به کثرت جهان و نکته ترجمه فرهنگی دقیقه: 28:4
ارائه سبک زندگی دینی به نوجوان و حقانیت حداقلی دین دقیقه: 31:10
اهمیت تربیت اولیه معنوی و اخلاقی کودک دقیقه: 39:50
تصور خدا و منتهی شدن آن به تصدیق خدا دقیقه:44:7
استعاره های خدا در قرآن «نور» و «سلطان» و استعاره «پدر» در مسیحیت دقیقه: 46:26
استعاره «جان» مولانا برای خدا دقیقه: 53:58
استعاره سکوت برای خدا دقیقه: 56:20
استعاره زمان برای خدا دقیقه: 58:34
منابع نامبرده شده در طول سخنرانی
مولانا ( مثنوی معنوی) ، سعدی (غزلیات) ،علامه طباطبایی (اصول فلسفه و روش رئالیسم)، امام علی (ع) (نهج البلاغه) ،مایستر اکهارت
پرسش و پاسخ های مطرح شده در حین سخنرانی :
در منطق سه درجه از استدلال داریم: تمثیل ، استقرا و برهان. توجه داشته باشید که عقل استدلالی در نوجوان هنوز آنطور که باید و شاید رشد نکرده است. برای نوجوان به ندرت می توان برهان آورد و اصولا نیازبه آوردن برهان نیز نیست. حداکثر از دو شیوه پایینتر یعنی از تمثیل و استقرا استفاده می‌کنید. همچنین ترجیحات و انتخابهای ما عموما براساس دلیل و برهان نیست. عالم انتخاب عموماً این گونه است که سراغ چیزی می‌رویم که ارزان تر و نزدیک‌تر باشد. انتخاب دین نیز همین گونه است. مثلا وقتی کسی در ایران زاده می‌شود و نزدیکترین بازارچه به او دیانت اسلام و مذهب شیعه است همین دین را انتخاب میکند.
صد در صد همینطور است. وقتی که فضا و جامعه هم راستا با دیانت ویژه‌ای باشند مطالبی که گفتیم بیشتر نمود دارد. اما در فضاهای دیگر با کمک مشاوران تربیتی باید دوراندیشی ویژه و تدبیرهای خاصی به کار گیریم. البته در درجه اول بهتر است فضای خانه به گونه‌ای باشد که کودک دیندار بودن را طبیعی بداند و این امر، بی‌زحمت برای او حاصل شود، مثل زبان و امثال آن. همچنین در اجتماعاتی شرکت کند و همبازی‌هایی داشته باشد که این حس را در او افزون‌تر میکنند. وقتی که فضا آماده شد، ورود در آموزش دینی به ترتیبی خواهد بود که بیان شد.
به یک معنا مقصود شارع را همه ما درک میکنیم. و به یک معنا هیچکدام درک نمیکنیم. هیچکس نمیتواند ادعا کند که من نیت و مقصود شارع، یا خدا، یا پیامبر را دریافته ام. چنین ادعایی، ادعای گزافی است و از احدی پذیرفتنی نیست. شارع متن و سیره و سنت را در اختیار ما قرار داده است تا به اندازه ای که میتوانیم برای فهم آن کوشش و جهد کنیم. تکلیف فوق طاقت هم نکرده و از ما نخواسته چیزی را بفهمیم که در توان ما نیست. هر چه که بفهمیم همان برای ما حجت است. احدی هم معیاری غیر از کتاب و سنت در اختیار ندارد. هیچ کس راه میان بری به پشت پرده اسرار ندارد. ما استعاره ها را به اندازه درک خود برمی‌گیریم، تنقیح میکنیم، و تراش می‌دهیم. اگرفهمیدیم اشتباه کردیم آن را عوض میکنیم. اما برای درک مفهوم خداوند راهی نداریم جز این که از طریق استعاره ها وارد شویم.
علت العلل و واجب الوجود و مانند آن استعاره نیستند. اینها بحث های استدلالی وجود خدا هستند. در مقام استدلال اشکالی ندارد که از بحث علیت آغاز کنید. بستگی دارد که کودک در چه سن و سالی باشد.
نظرات مخاطبین در مورد کتاب توصیف خداوند از طریق استعاره‌ها