ناکارآمدی اثبات فلسفی :
برای هیچیک از امور تاریخی از جمله وجود پیامبران نمیتوان برهان آورد. تنها راه ممکن، رجوع به داده ها، شواهد و قرائن تاریخی است. مراجعه به تاریخ زندگی پیامبران، یاران و اطرافیان آنها و آثار ایشان، تنها راه معقول برای اثبات وجود پیامبران است.
وجود شواهد تاریخی:
دلایل تاریخی متعددی برای وجود پیامبر اسلام موجود است. از جمله مهمترین شواهد تاریخی، کتابهای به جا مانده از غیر مسلمانانِ همعصر با پیامبر اسلام یا صحابه ایشان (مثلاً در دوران امویان) است. در این منابع، از مسلمانانی که پیروان کسی به نام محمد بوده اند نام برده شده است .
پیامبران، نوابغ تاریخ :
نبوغ پیامبران در طول تاریخ توسط اکثریت مورخان (اعم از موافق یا مخالف) تایید شده است. هر پیامبر، مانند گُلی است که در کویری روییده است. این نوابغ در محیطی به ظهور رسیدند که هیچ سنخیتی با آن نداشتند. در عین حال چنان تأثیری روی آن محیط گذاشتند که فراموش شدنی نیست. همان گونه که سخنان نوابغی چون افلاطون و انیشتین بعد از سالها شنیدنی است، سخن پیامبران نیز قابل تامل است.
پیامبران، تمدن آفرینان:
تفاوت عمده پیامبران با نوابغی از جمله افلاطون و ارسطو، این است که امت و تمدنی ماندگار آفریدند. پیامبرانی چون حضرت عیسی (ع) و حضرت محمد (ص)، یکتنه چنان حرکت و بصیرتی در میان قوم خودشان ایجاد کردند که به فاصله چند سال، نقش ابدی خود را بر صفحه تاریخ زدند. هیچکسی بهخاطر فلسفه نابغه ای چون ارسطو یا افلاطون جانفشانی نکرد. اما پیام پیامبران چنان بر جان افراد زیادی در طول تاریخ نشست که از مال و جان خود گذشتند.
دلایلی که احتمال صدق ادعای پیامبران را بالا میبرد
ثبات قدم و یقین:
یکی از تفاوتهای پیامبران با دیگران، نوع نگاه آنان به پیام خود و خویشتن خود است. ویژگی مهم پیامبران این بود که به درستی پیام خویش یقین داشتند و در رساندن این پیام به مردم، ثبات قدم، ایستادگی و شجاعت ورزیدند.
امانتداری و صداقت:
داشتن صفاتی چون صداقت و امانتداری، باعث اعتماد مردم به پیامبران شده بود.
عدم مخالفت با عقل و فلسفه:
سخنان پیامبران حتی در دنیای امروز، مخالفت یا تعارض جدی با عقل و فلسفه ندارد. علاوه بر این، تاریخ نشان می دهد بسیاری از بزرگترین دانشمندان و فلاسفه ( مانند ابن سینا، مولوی، …) درباره سخنان پیامبران اندیشه ورزی کرده و تجارب و اندیشه های آنها را بسط داده اند.
دلیلی که احتمال دروغ یا توهم بودن ادعای پیامبران را پایین میبرد
یک انسان صادق و امین میتواند دچار توهم بشود، همانگونه که میتواند بیمار شود، گاهی دروغ بگوید یا مرتکب اشتباه بشود. ما در مقام اثبات عصمت نیستیم. اما در مقام قبول یا رد ادعای پیامبران می توان گفت، اگر کسی سخنانش بر پایه دروغ و توهم باشد به احتمال زیاد نمیتواند فرهنگ ساز و تمدن آفرین باشد، نمی تواند نفوس را پرورش بدهد و مؤثر در دیگران باشد.